Vrouwen in Iran

Hoe gaat het met jullie? Lekker weekend aan het vieren? Hopelijk was het feestje bij Mark en Karlien gezellig. Hier weer een heel verhaal, hopelijk vinden jullie het leuk om te lezen.

De laatste dag zit erop en het is tijd om me op te maken voor bed. Na een bezoek aan het sprookjesachtige Isfahan zijn we nu in de 'wereldstad' Teheran. Wat een enorm verschil tussen de verschillende steden die we hebben bezocht. We begonnen in het zachte Shiraz. Een stad met ontzettend veel open en boeiende ontmoetingen. Deze ontmoetingen waren voor zowel de mensen die we ontmoeten, als ons een ontdekkingsreis naar het onbekende. De wederzijdse nieuwsgierigheid maakte de gesprekken dynamisch en soms diepgaand. We hebben daar veel mensen ontmoet en vrijwel iedereen leek relaxed en bereid om zijn ziel in een gesprek met een krullenkop vrij te laten gaan.

Het sprookje van Isfahan, staand op het Naqsh-Jahan plein waande ik me in een niet eerder beleefde mystieke omgeving waar het leek of je even terug was in de tijd van de Sjahs. Als een grote karavanserai word je opgeslokt en kun je je vergapen (en honderden foto's maken) aan oogverblindende moskeeën en ook hier mooie mensen, die ik (jawel) zonder achterdocht kon benaderen. Toch was de sfeer daar weer anders als in Shiraz. Er werden ook gesprekken gevoerd met Iraniërs die wel een dubbele agenda hadden en je het liefst meenamen naar een mooie tapijtwinkel. Gelukkig kon een glimlach met de hand op het hart ervoor zorgen dat ook deze ontmoeting gelukzalig werd afgesloten.

Dan Teheran, wat een wereld van verschil. Tijdens deze dag heb ik slechts een enkele keer een gesprek gevoerd. De mensen hier glimlachen je niet toe, zoals in de andere steden, maar lopen je straal voorbij. Het tempo van deze stad is anders. Mensen rennen alsof ze naar de volgende afspraak moeten. En wanneer je dan iemand te spreken krijgt gaat het al gauw over de koopwaren die deze persoon in zijn winkel heeft liggen. In deze stad hoefden we onze nationaliteit niet op straat te delen. Wat in de andere steden standaard het begin van het gesprek was. Hier een standaard conversatie met een Iraniër in de eerste twee steden: "Hello, how are you?" Antwoord: "I am fine" vervolg: "Where are you from?", "Holland, The Netherlands". Dan komt het mooie en standaard zinnetje: "Ah, Holland: Amsterdam, Flowers (en bij de mannelijke ontmoetingen: Van Basten, Gullit of Sneijder" Deze inleiding lijkt bijna ingesleten en waarschijnlijk heeft iedere nationaliteit zo'n begin van een gesprek. Bij een Duitser: Ah, Germany: Berlin, Sauerkraut and Bradwurst (en bij de mannelijke ontmoetingen: Franz Beckenbauer en Lothar Matteus...deze laatste weet ik niet zeker). In Teheran geen leuke conversaties, wat jammer is, want we waren juist gewend aan de open Iraniërs. Wat je hier wel ziet zijn veel mooie vrouwen, waar van enkelen met een pleister op hun neus rond liepen. Blijkbaar is een nosejob hier een statussymbool en voor weinig geld te regelen. Het schijnt zelfs zo te zijn dan er vrouwen zijn die de pleister langer op hun neus laten zitten dan nodig is om te laten zien dat ze deze ingreep hebben gehad. Misschien zijn er wel vrouwen die hun neus helemaal niet hebben laten doen en toch een pleister op hebben gedaan, dat heb ik niet gecheckt.

Nu ik het toch over de vrouwen heb, wil ik daar mijn licht ook nog even over laten schijnen. Eerst een paar vooroordelen: Islamitische vrouwen worden onderdrukt en moeten in Iran verplicht een hoofddoek dragen. Vrouwen hebben hier niets te vertellen en worden dom gehouden, want dat is wat de mannen willen. Daarnaast hebben ze maar 1 recht, het aanrecht. Een aantal van deze vooroordelen kan ik deels wegnemen na ontmoetingen met verschillende meisjes/dames.

Laat ik vooropstellen dat ik slechts enkele vrouwen in Iran heb ontmoet en mijn mening baseer op gesprekken met veelal meisjes die gestudeerd hebben en natuurlijk Engels spreken. Hiermee maak ik dus ongewild wel een selectie.

Wanneer het gaat over onderdrukking heb ik niet het idee dat dit het geval was bij de dames die ik gesproken heb. We hebben een dame gesproken die gescheiden was van haar man. Dit wilde ze omdat hij niet goed voor haar was. In tegenstelling tot landen in het Midden-Oosten lopen er veel vrouwen op straat en zijn ze heel vrij in de omgang. Je hoeft niet eerst naar een man te kijken om met een meisje te spreken. Veelal maken zij zelf ook contact. Ze zijn, zoals eerder al omschreven, vaak open over wat hen drijft en hoe zij over zaken denken. In zekere zin voelt het als een soort Islamitisch feminisme. Een vrouw laat hier, voor zover ik dat kan beoordelen en ik mag generaliseren, niet over zich heen lopen. Op de universiteiten in Iran is de verhouding man vrouw bijna 50-50. Er zijn sommige universiteiten waar men mannelijke en vrouwelijke studenten gescheiden houden, maar dat zijn uitzonderingen. Vrouwen hebben in veel beroepen redelijke kansen om te slagen. In de medische wereld bijvoorbeeld werken vele vrouwelijke doktoren.

Op straat wordt er redelijk open geflirt en zie je ook best vaak stelletjes lopen, waarvan ik het vermoeden heb dat ze nog niet getrouwd zijn. Zo werd er met Michel ook openlijk geflirt. We kwamen aan bij het mausoleum van de dichter Hafez. Daar kwamen we aan de praat met drie meisjes van rond de 30 jaar. Twee van hen vertelden dat ze single waren al vrij snel in het gesprek. Wij begonnen grappen te maken over Nederlandse mannen en dat ze heel leuk zijn. Er werd bijna serieus nagedacht over de mogelijkheid van een buitenlandse man. De meisjes boden zich vervolgens aan als een soort van gids en vertelden eerst over Hafez, maar al snel ging het weer over hun leven. Het was jammer dat het Engels soms wat moeizaam was, maar hele gesprekken werden gevoerd over het leven van een vrouw in Iran. Ik vond het boeiend om te zien hoe vrij zij zich voelden. Op geen enkel moment leken zij zich zorgen te maken over wat anderen van hen dachten. En dat gevoel werkt bevrijdend in gesprekken. Je krijgt het gevoel dat je bijna alles kan bespreken.
Bij een ander gesprek met een aantal meisjes die in Teheran studeerden vroeg ik na hun politieke voorkeur. Ze waren blij met het feit dat er in de politiek iets leek te veranderen, maar vonden Rohani nog niet de juiste man. Hij liet namelijk weten dat hij geen vrouwen in het parlement zou toelaten. En dit zou, aldus de meisjes, een echte verandering kunnen zijn. Dat zou een echte islamitische feministische golf tot stand kunnen brengen.
De meeste meisje/dames die we spreken leken ook allemaal behoorlijk intelligent en gaven niet zo maar een populistisch of onderdrukt antwoord. Wellicht dat daar nog een grote slag mee te winnen is in Iran, de slimme vrouwen die hier zijn.

Zoals je misschien wel weet moeten vrouwen hier een hoofddoek dragen.
Deze verplichting is ingevoerd nadat in 1979 Perzië, na de Islamitische Revolutie van Khomeini, de Islamitische Republiek Iran werd. Alle vrouwen moeten hun hoofd bedekken (ook Westerse vrouwen die in Iran reizen). Er zijn veel vrouwen die dit heel extreem aanpakken, door een strakke hoofddoek te dragen met daarover een soort zwarte keep. Deze vrouwen proberen op die manier zo min mogelijk van hun lichaam te laten zien. Wanneer ze lopen of zitten (en vooral wanneer er vreemde mannen in de buurt zijn) houden zij die keep geklemd voor de mond. Op die manier kun je zo min mogelijk zien. Dit is een beetje het beeld van wat wij in het westen hebben van Iraanse vrouwen. Er is ook een andere groep. Zij dragen wel een hoofddoek, maar meer als een mooi mode accessoire. Het haar wordt in een knot achter op het hoofd gedraaid en daar draagt men dat een doek overheen. Deze is er losjes overheen gedrapeerd. De lokken aan de voorkant zijn gewoon zichtbaar. In plaats van dat dit vrouwen onaantrekkelijk maakt, geeft het eerder iets sereens. Op die manier zien de vrouwen er alsnog mooi uit. De rest van de kleding uitrusting mag ook niet te veel laten zien, dus draagt de vrouw een soort jas tot over de billen. Dan maken de vrouwen zich ook behoorlijk op en zie je soms het poeder op het gezicht zitten, wat de huid egaal moet maken. Oogschaduw, mascara en lippenstift maken het geheel af. Het geeft de vrouwen een zeer zeker en zelfstandig uiterlijk. En misschien is dat ook het beeld wat we van de vrouwen moeten hebben. Ik denk dat veel van de Iraanse vrouwen in de stad het zo slecht nog niet hebben.

Kortom Iran is een reuze interessant land, waar ik nog veel meer van te weten wil komen. Morgen vlieg ik weer naar mijn lief en hopelijk zien we elkaar dan weer snel.

Liefs
Martijn